Etykieta produktu spożywczego zawiera najistotniejsze z punktu widzenia konsumenta informacje. Część z nas nie czyta ich wcale, lub robi to sporadycznie, a to spory błąd, który może kosztować nas wyrobienie nieprawidłowych nawyków żywieniowych, co wiąże się z poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi!
Dlaczego należy wnikliwie czytać etykiety produktów spożywczych?
Dla alergików czytanie składu to ważny element zakupów, ponieważ pozwala ustrzec się przed kupnem artykułu zawierającego konkretne, niepożądane alergeny. Jednak również osoby, które pragną odżywiać się zdrowo, powinny zerkać na to, co napisane jest na opakowaniach. Weganie mogą upewnić się, czy w danym wyrobie nie ma produktów pochodzenia zwierzęcego. Miłośnicy mięsa – czy jego zawartość jest odpowiednio wysoka, co wpłynie na walory odżywcze i smakowe.
Nierzadko producenci fałszują etykiety, umieszczając na nich informacje w sposób sugerujący, że dany produkt jest zdrowy, ekologiczny lub wolny od konserwantów, podczas gdy w rzeczywistości może być zgoła inaczej. Wystarczy tylko zastąpić „sztucznie brzmiące” składniki zaczynające się od litery E i cyferek, by zyskać etykietę sugerującą, że w produkcie nie ma niczego szkodliwego. Zafałszowania bardzo często dotyczą też zawartości cukru – choć produkt nie zawiera go w postaci sacharozy, często zastępuje się go na przykład jeszcze bardziej szkodzącym w nadmiarze syropem glokozowo-fruktozowym lub sztucznymi słodzikami, które w dużych ilościach wpływają niekorzystnie na zdrowie. Studiując wnikliwie etykiety każdego nowego, nieznanego sobie produktu, można wkładać do koszyka tylko żywność, która naprawdę jest wolna od szkodliwych substancji i pochodzi z ekologicznego źródła.
Co znajdziesz na etykiecie pod hasłem „skład”?
Zacznijmy od alergenów. Wszyscy producenci żywności zobowiązani są do wyszczególnienia i zaznaczenia w składzie tłustą czcionką produktów potencjalnie alergennych. Zazwyczaj są to orzechy czy mleko.
Skład produktów spożywczych rozpoczyna się zawsze od wyszczególnienia komponentu znajdującego się w produkcie w największej ilości. Dlatego, jeśli na danej żywności cukier znajduje się na pierwszym lub drugim miejscu – możesz mieć pewność, że ten produkt składa się głównie z niego i lepiej zrezygnować z jego kupna. Działa to też w drugą stronę – jeśli poszukujesz wartościowych składników, takich jak warzywa czy owoce, a znajdują się one na samym końcu składu lub blisko niego – raczej nie jest to najlepsze źródło tej żywności.
Długa lista składników to zawsze gwarancja, że zastosowano w produkcie konserwanty, barwniki sztuczne czy polepszacze. Szczególnie dobrze widać to po gotowych porcjowanych ciastach w marketach – nie składają się one niestety z mąki, jaj i cukru, ale z wielu innych dodatków, które mają na celu poprawę smaku i wydłużenie trwałości takiego wypieku. Staraj się tego wystrzegać podczas zakupów!
Jak czytać etykiety produktów spożywczych?
Przód etykiety to zwykle pole do popisu dla producenta – wychwala on walory jakościowe artykułu, kusi atrakcyjną grafiką, a nawet, za pomocą chwytliwych sloganów, zachęca do kupienia go. Tymczasem tył takiego opakowania zadrukowany jest niewielką czcionką i często zawiera sformułowania, których wielu konsumentów nie rozumie – takie jak % RWS, o którym za chwilę wspomnimy. Czasem warto sięgnąć po produkty mniej znane z reklam, o schludnym i niezbyt krzykliwym opakowaniu, ale wczytać się dobrze w ich skład – bywa, że jest on o wiele korzystniejszy niż ten na markowym produkcie!
Jakich składników unikać?
Nawet gdy wiesz, jak czytać etykiety spożywcze, możesz nie znać wszystkich możliwych nazw potencjalnie szkodliwych składników. Dlatego zwracaj uwagę na tłuszcze nasycone oraz tłuszcze trans – szczególnie niebezpieczne dla zdrowia. Kryją się one zwykle pod nazwą „tłuszcze częściowo utwardzone”. Również olej palmowy występuje w postaci utwardzonej i jest tłuszczem trans.
Cukry proste ukrywają się zwykle pod nazwami: sacharoza, fruktoza, glukoza, syrop kukurydziany, syrop glukozowo-fruktozowy, a nawet syrop z agawy. Tak naprawdę te produkty dostarczają organizmowi dużych ilości cukrów prostych, choć w nieco innych postaciach chemicznych. Należy unikać przeładowywania swojej diety węglowodanami prostymi, których i tak mamy na co dzień za dużo, dlatego warto wybierać produkty bezcukrowe.
Napój czy sok?
Sok owocowy to zgodnie z obowiązującymi normami produkt wytworzony w minimum 80% z owoców. Jednak pod nazwą „sok” często kryje się także produkt wytworzony w dużej części z koncentratu z owoców. Czasem określa się to jako „sok z soku zagęszczonego”. To po prostu naturalny sok poddany odparowaniu wody w celu łatwiejszego transportowania i wydłużenia terminu przydatności. Sposób obróbki takiego produktu pozbawia go większości błonnika, minerałów i witamin, więc trudno uznać go za zdrowy element diety. Najlepszym wyborem będą soki jednodniowe, niepoddane pasteryzacji, a zatem mające krótki termin przydatności do spożycia. W dalszej kolejności warto sięgać po soki NFC, czyli nie z koncentratu – są one pasteryzowane i mają dłuższy termin przydatności, ale zdecydowanie są lepsze pod względem jakościowym.
Jak czytać skład produktów spożywczych, jeśli dbasz o linię i zdrowie?
Osoby, które się odchudzają, nie powinny bezrefleksyjnie sięgać po produkty typu light lub 0%. Zwykle tłuszcz i cukier zastępuje się w nich zamiennikami, mniej tuczącymi, ale wcale nie tak dobrymi dla zdrowia. Lepiej wybierać produkty ekologiczne jak najmniej przetworzone, szczególnie te z upra ekologicznych i samodzielnie tworzyć z nich posiłki.
Dobrze jest brać pod uwagę również zawartość składników odżywczych, wyrażoną zwykle w % RWS. To inaczej referencyjna wartość spożycia mówiąca o tym, w jakim stopniu dany produkt uzupełnia zapotrzebowanie na dany składnik diety w ciągu dnia dla osób dorosłych. Może być przydatna, gdy pragnie się zbilansować swoją dietę pod względem składników mineralnych, witamin, tłuszczów nienasyconych i innych. Zagłębiając się w tajniki konstruowania etykiet można w świadomy sposób wpływać na zdrowie własne i swojej rodziny!
