Czy wiesz, że archeolodzy odkryli, że sól była używana przez ludzi już około 6000 lat przed naszą erą? W neolitycznej osadzie Cardona w Hiszpanii, znaleziono starożytne kopalnie soli - wskazujące na to, że  społeczności neolityczne wydobywały sól i… używały jej do konserwacji żywności! Nie jest tajemnicą, że sól - znana jako chlorek sodu – stanowi nieodłączny element ludzkiego życia od tysięcy lat, a jej znaczenie wykracza daleko poza kuchnię! Sól niemalże od zawsze odgrywała kluczową rolę w historii, kulturze i gospodarce – a dziś wielu z nas nie jest w stanie wyobrazić sobie codzienności bez tej interesującej przyprawy!

Sól - białe złoto starożytności!

W starożytności sól uznawana była za tak cenną, że używano jej jako… formy płatności! Rzymianie wypłacali swoim żołnierzom tak zwane „salarium” – dosłownie „pensję solną”. To właśnie od tego słowa pochodzi współczesne słowo „salary” (pensja) w języku angielskim. Sól stosowano również jako walutę w innych częściach świata - w tym w Afryce, gdzie stanowiła ważny towar handlowy. Co ciekawe, W Tybecie i w Etiopii wybijano z soli monety!

Sól – co warto o niej wiedzieć?

Nie wszyscy wiedzą, że wiele miast na całym świecie zawdzięcza swoją nazwę soli. Przykładem może być tu angielskie miasto Salisbury - którego nazwa pochodzi od słów „Searo burh”, co w dosłownym tłumaczeniu oznacza „warownię na solnym bagnie”. Miastem z nazwą nawiązującą do soli jest też Salzburg w Austrii (od niemieckiego słowa „Salz” – „sól” oznaczającego sól), Solingen w Niemczech czy rodzima Nowa Sól.

Sól – sposób na oczyszczenie?

Sól od wieków uznawana była za symbol trwałości i czystości. W wielu kulturach - zwłaszcza w Europie - rozsypywanie soli było uważane za zły, przynoszący nieszczęście omen. Aby to naprawić, należało rzucić szczyptę soli przez lewe ramię. Co ciekawe, sól do dzisiaj używana jest w różnego rodzaju ceremoniach religijnych – w celu oczyszczenia, jak i ochrony. Sól była używana w medycynie od starożytności. Egipcjanie stosowali ją do balsamowania zwłok, co pomagało w konserwacji ciał. W tradycyjnej medycynie chińskiej sól była używana do leczenia bólu zębów i chorób skóry. Obecnie roztwory soli fizjologicznej są powszechnie stosowane w medycynie do nawadniania i czyszczenia ran.

morska sól

Skąd bierze się sól?

Na świecie istnieje wiele metod pozyskiwania soli – takich jak odparowywanie wody morskiej, wydobycie soli kamiennej czy produkcja soli warzonej. Najstarszą metodą pozostaje oczywiście odparowywanie, które było używane już w czasach starożytnych. Sól kamienna – pozyskiwana z podziemnych złóż - jest często bardziej czysta niż sól morska, ponieważ nie zawiera zanieczyszczeń z wody morskiej.

Sól - najważniejsza przyprawa?

Sól jest jednym z najważniejszych składników kuchni na całym świecie – pełni nie tylko rolę ulepszacza smaku potraw, ale także działa jako konserwant. Nie wszyscy wiedzą, że marynowanie mięsa w solance – znane również jako „peklowanie” - było jedną z pierwszych metod konserwacji żywności. Sól pomaga również w fermentacji, co stanowi istotny element przygotowywania kapusty czy ogórków kiszonych.

Sól – jaka jest jej symbolika?

W wielu religiach sól ma znaczenie rytualne - judaizmie chleb zanurzany w soli jest spożywany podczas Szabatu, a w chrześcijaństwie to właśnie ta przyprawa była używana podczas obrzędów chrztu jako symbol oczyszczenia. Co więcej, w hinduizmie sól jest uważana za symbol gościnności – i, podobnie jak w naszym kraju, jest stosowana podczas ceremonii ślubnych.

Gdzie wykorzystuje się sól?

Sól jest wykorzystywana nie tylko w kuchni, ale także w przemyśle- stanowiąc kluczowy składnik w produkcji sody kaustycznej i chloru, które są używane w produkcji mydeł, papieru i innych materiałów. Sól jest również używana do rozmrażania dróg podczas zimy – co tylko pokazuje jej wszechstronne działanie.

Ile soli każdego dnia?

Chociaż sól jest niezbędna dla zdrowia - nadmierne jej spożycie może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, na przykład nadciśnienia tętniczego, chorób serca czy udaru. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca ograniczenie spożycia soli do 5 gramów na dobę - niestety, wiele przetworzonych produktów spożywczych zawiera spore jej ilości, co utrudnia kontrolowanie spożycia tej smacznej przyprawy.

Jakie są rodzaje soli?

W sklepach ze zdrową żywnością i suplementacją znajdziemy różne rodzaje soli, z których każdy z nich posiada unikalne właściwości. Dla przykładu – sól himalajska, znana ze swojego różowego koloru, stanowi cenne źródło prozdrowotnych minerałów. Z kolei sól morska, pozyskiwana przez odparowywanie wody morskiej, jest często wykorzystywana przez kucharzy - ze względu na swój wyrazisty smak. Do innych, popularnych soli należy sól koszerna - używana w kuchni żydowskiej - oraz tak zwana „fleur de sel”, czyli delikatna sól morska zbierana ręcznie we Francji.

sól do kąpieli

Za co odpowiada sól?

Jeśli chodzi o działanie soli na nasz organizm, zawarty w niej sód odgrywa istotną rolę w procesie zachowania dobrego zdrowia i formy na co dzień. To właśnie on reguluje gospodarkę wodną i kwasowo-zasadową, pozytywnie wpływa na pobudliwość komórek mięśniowych i nerwowych oraz wspiera utrzymanie prawidłowego stężenia osmotycznego osocza. Do najczęściej występujących symptomów niedoboru tego cennego pierwiastka należą utrata apetytu, osłabienie, nudności, a nawet zaburzenia neurologiczne (przy ciężkich niedoborach).

Nie ulega wątpliwości, że to właśnie zdrowa sól odgrywa niezwykle ważną rolę w historii, kulturze i codziennym życiu wielu z nas. Od starożytnych form płatności, przez jej znaczenie religijne, po współczesne zastosowania w przemyśle i medycynie - sól jest nieodłącznym elementem naszego życia. Mimo, że stanowi element niezbędny do życia, warto pamiętać o umiarkowanym jej spożyciu (tak, aby uniknąć negatywnych skutków zdrowotnych). Wybierając sól – zwróćmy uwagę przede wszystkim na jej rodzaj, dobierając go do swoich określonych potrzeb zdrowotnych oraz… preferencji kulinarnych!